اسپین آب شور در خلیج فارس، اصول، نکات و تجهیزات مورد نیاز

اسپین آب شور در سال های اخیر مابین ماهیگیران ایرانی بشدت مورد توجه قرار گرفته و هر ساله با شروع فصل اسپین آب شور تعداد زیادی از ماهیگیران ایرانی به سواحل و جزایر خلیج فارس سفر می کنند. در این مقاله به بررسی اصول، تجهیزات و نکات مهم اسپین آب شور در خلیج فارس خواهیم پرداخت تا شما هم برای یک سفر مهیج آماده شوید.

اسپین یا اسپینینگ چیست؟

اسپینینگ و یا در اختصار اسپین روشی از ماهیگیری است که در آن ماهیگیر با پرتاب و کشش طعمه های مصنوعی در سطح افقی آب تلاش به فریب ماهی های شکارچی داشته و آن ها را ترقیب به گاز گرفتن طعمه می‌کند. طعمه های مصنوعی می‌توانند انواع لور یا ماهی نما، قاشقک ماهیگیری و لانسه ها (اسپینر) باشند.

اسپینینگ یکی از مهیج ترین انواع سبک های ماهیگیری است و نیازمند تلاش مداوم ماهیگیر برای پرتاب مکرر طعمه و جمع کردن آن در آب است. تلاش مداوم و لحظه حمله ماهی به طعمه مصنوعی که همراه با شوک اولیه و کشش و مبارزه با ماهی است موجب می شود این روش پر شور و حرارت بوده و هیجان زیادی داشته باشد که بخش زیادی از ماهیگیران را به خود جلب کرده است.

اسپین آب شور و آب شیرین

اسپین آب شور و آب شیرین بصورت کلی تفاوت چندانی در سبک با یکدیگر ندارند و تقریبا می توان گفت یک اسپین کار آب شیرین خوب با رعایت چند نکته ساده می تواند به خوبی در آب شور اسپین بکند. تنها تفاوت در تجهیزات مورد استفاده و گاهی سرعت جمع کردن لور یا طعمه مصنوعی است. تجهیزات مورد نیاز در اسپینیگ را به شرح ذیل بررسی خواهیم کرد.

چرخ ماهیگیری اسپین

چرخ ماهیگیری اسپین بصورت کلی بصورت کلی باید به نسبت سایز خود سبک و در عین حال مقاوم باشند. سبک بودن این نوع چرخ های ماهیگیری بعلت آن است که شما نیازمند در دست گرفتن مرتب تجهیزات اسپین هستید و در صورت سنگین و نامتناسب بودن آن ها بسرعت خسته خواهید شد. از این رو اغلب در تولید بدنه و روتور (قسمت چرخنده چرخ) از کامپوزیت های بسیار سبک و مقاوم استفاده می شود و تنها اسپول چرخ را از آلیاژ های مخصوص آلومینیوم می سازند. چرخ های تمام فلزی (مثل نمونه معروف چرخ بنکس) بعلت وزن زیاد مناسب ماهیگیری اسپینینگ نیستند.

چرخ اسپین آب شیرین با دارا بودن ویژگی های بالا اغلب در سایز های 500 الی 4000 مورد استفاده قرار می گیرند. از سایز 500 الی 3000 برای قزل آلا، از 2500 الی 4000 برای اردک ماهی و سوف و سایز 4000 اغلب برای صید سونگ و شیربت به کار می رود.

چرخ اسپین آب شور نیز علاوه بر سبکی باید استحکام بسیار بالایی داشته باشد. فشار زیاد وارده توسط ماهی های آب شور موجب می شود چرخ های تخصصی آب شور (که با علامت SW مشخص می شوند) دارای اسپول، چرخ دنده و شفت بسیار قوی از آلیاژ های ویژه باشند. علاوه بر این چرخ های اسپین آب شور باید در برابر نفوذ آب و املاح دریا و خوردگی و زنگ زدگی مقاوم باشند. از این رو این نوع چرخ ها به نسبت قیمت بالاتری دارند.

چرخ های اسپین آب شور اغلب از سایز 4000 برای ماهیگیری ساحلی تا 5000 و 6000 برای ماهیگیری از روی قایق در خلیج فارس مورد استفاده قرار می‌گیرند. 8000 به بالا اغلب برای صید ماهی های بزرگ (تن و بیگ گیم) به کار می روند. همچنین برای جیگینگ در مجاورت سکو های نفتی خلیج فارس 8000 سایز چرخ ایده آلی است.

چوب ماهیگیری اسپین

چوب ماهیگیری اسپینینگ هم مثل چرخ های اسپین باید بسیار سبک باشد. اغلب این نوع چوب ها از الیاف کربن ساخته می شوند تا علاوه بر سبکی استحکام بالایی نیز داشته باشند. برای انتخاب یک چوب ماهیگیری اسپینینگ مناسب باید به چند نکته توجه کنید:

وزن پرتاب: وزن پرتاب بازه ای از وزن را به ماهیگیر نشان میدهد که چوب اسپین مورد نظر در این محدوده حالت بهینه را دارد. مثلا وزن پرتاب 5 به 14 گرم به معنی نیست که لور یا اسپینر کمتر از 5 گرم را نمی‌توانید با آن پرتاب کنید، اما وزن کمتر از محدوده مورد نظر پرتاب های خوب و دقیقی به شما نمی دهد. این امر مخصوصا برای رودخانه ها و دریاچه ها که شما نیاز به پرتاب در زیر شاخه ها و نزدیک نیزار ها یا سازه های مجاور آب دارید بسیار مهم است.

پرتاب لور، اسپینر یا وزنه بالتر از بازه وزن پرتاب نیز ممکن است به چوب شما آسیب بزند. مخصوصا اگر این پرتاب وزنه سنگین همراه با شدت بالا باشد. وزن پرتاب بر روی چوب های اسپین با عبارت casting weight و یا بصورت مخفف CW نوشته می شود.

اکشن: اکشن چوب ماهیگیری به شما نشان می دهد که چوب از کجا خم می شود. هرچقدر اکشن چوب به سمت Slow باشد یعنی چوب ماهیگیری در تمام طول خود به سمت دسته خم می شود و هرچقدر به سمت Fast باشد یعنی چوب بیشتر به نوک خمش دارد.

طول چوب: طول چوب اسپین شما بستگی به محلی دارد که برای ماهیگیری به آنجا می روید. اگر در مجاور رودخانه ها ماهیگیری می کنید طول کمتر از 2 متر نیاز دارید، اگر روی قایق و یا در مجاور دریاچه ها با پوشش گیاهی اسپین می کنید حداکثر طول 2.40 متر و اگر ساحلی ماهیگیری می کنید طول 2.70 متر یا حداکثر 3 متر برای شما مناسب است. البته چوب طول 2.70 متر را برای اسپین قایقی هم میتوانید به کار ببرید اما در لحظه گاف زدن و یا به چاک انداختن ماهی، مخصوصا برای ماهی های بزرگ کمی مشکل تر از چوب 2.40 متر است اما مزیت آن این است که چوب 2.70 متر پرتاب های بلند تری به شما می دهد.

در مجموع اگر قصد خرید چوب اسپین برای خلیج فارس را دارید طول 2.40 الی 2.70 متر، وزن پرتاب 14 الی 50 و اکشن Fast بهترین گزینه است. اگر بیشتر ساحلی ماهیگیری می کنید طول 2.70 متر الی 3 متر و اگر بیشتر از روی قایق، طول 2.40 متر بهترین گزینه برای خرید یک چوب اسپین آب شور است. حلقه های چوب های آب شور باید حتما Sea Guide  و ضد زنگ و خوردگی باشند. اغلب حلقه های چوب های با کیفیت محصول شرکت فوجی است.

اگر قصد اسپین سنگین برای صید ماهی هایی مثل GT را دارید باید به سمت چوب های پاپینگ با وزن پرتاب در بازه 100 گرم و بیشتر از آن بروید. این نوع چوب ها اغلب یک تکه و یا دو تکه (دسته یک تکه و خود چوب هم یک تکه) تولید می شوند.

لور ماهیگیری اسپین

لور های اسپین نیز به دو دسته لور های اسپین آب شیرین و لور های اسپین آب شور قابل تقسیم هستند. لور های اسپین آب شور اغلب در سایز های بزرگتر تولید می شوند و از نظر مواد سازنده و سیم کشی داخلی از لور های آب شیرین استحکام بشدت بالاتری دارند. این امر بعلت قدرت و شدت حمله ما هی های آب شور است که فشار بسیار بالایی را به لور ها می آورد.

اینکه از کجا ماهیگیری می‌کنید تعیین می کند که چه نوع طعمه مصنوعی را انتخاب کنید. برای ماهیگیری از ساحل بویژه در مناطق مرجانی شما نیازمند لور های Floating شناور هستید. این نوع لور ها در حالت عادی روی سطح آب می مانند و با کشش توسط ماهیگیری در عمق تعیین شده حرکت می کنند. 

اگر از روی قایق و یا در انتهای اسکله های عمیق ماهیگیری می کنید می توانید از لور های Sinking غرق شونده و یا Suspending معلق در آب استفاده کنید. لور های غرق شونده وابسته به وزن خود بسرعت بعد از افتادن در آب به سمت پایین حرکت می کنند و در صورت کشش در عمق تعیین شده خود حرکت می کنند. لور های معلق نیز در عمق مشخصی ثابت می مانند و نه شناور می شوند و نه به پایین می روند.

طول مناسب برای لور های اسپین آب شور اغلب در بازه 8 الی 13 سانتی متری است. این سایز ماهی طعمه ای است که اغلب مورد تغذیه ما هی های مهاجم است و بویژه در اسپین قایقی بسیار پر کاربرد است. لور های کوچک برای صید ما های هایی نظیر جش خال زرد و شیر های کوچک و انواع تن بهتر هستند و بازه 10 الی 13 سانتی متری نیز برای شیر های بزرگتر، سارم، جش های بزرگ باراکودا و… بهتر عمل می کنند.

برای اسپین قایقی اغلب لور هایی با وزن بالا تر از 30 گرم الی حداکثر 60 گرم استفاده می شود. برای اسپین روی حمله ها لور های سنگین تر بعلت سرعت غرق شدن بیشتر و حرکت به زیر دسته طعمه، کارایی بیشتری دارند. در این مواقع می توانید از لور های جیگ در این بازه وزنی نیز استفاده کنید.

نخ ماهیگیری مناسب اسپین

برای اسپین شما نیاز به چند نوع نخ ماهیگیری دارید. نخ براید برای پر کردن اسپول چرخ ماهیگیری، نخ فلوروکربن و سیم بکسل به عنوان لیدر (ریسه انتهایی در نخ ماهیگیری). نخ روی اسپول را باید بر اساس سایز چرخ خود و قدرت کشش (درگ) آن انتخاب کنید. فرمول انتخاب نخ بر این اساس است که حداکثر درگ چرخ را + یک سوم خود کنید و نخ تا تست کشش مورد نظر را از این فرمول انتخاب کنید.

مثلا اگر حداکثر درگ چرخ شما 10 کیلوگرم است 10 را + 3.3 کنید که در مجموع حدود 13.5 کیلوگرم می شود. با کمی احتیاط می توانید نخ با تست 15 کیلوگرم را برای چرخ خود انتخاب کنید. برای چرخ های 4000 نخ هایی با تست مورد نظر در سایز  0.16 الی 0.20 میلیمتر، برای چرخ 5000 نخ براید 0.20 الی 0.23 و برای چرخ 6000 0.23 الی 0.28 مناسب است. دقت داشته باشید اغلب درگ واقعی چرخ ها از درگ ثبت شده بر روی آن ها کمتر است.

اینکه چرا از نخ براید برای پر کردن اسپول چرخ های اسپین استفاده می شود چند علت دارد.

1. نخ براید به نسبت قطر خود تست کشش بالایی دارد و به نسبت بسیار نازک تر است. پی میتوانید طول بیشتری از آن را روی چرخ ببندید که این امر در صید ماهی های بزرگ که ممکن است درگ طولانی و قدرتمندی داشته باشند بسیار مهم است. اینکه شما طول نخ مناسب برای خسته کردن ماهی های بزرگ داشته باشید بسیار مهم است. اگر در طول ممبارزه با ماهی نخ شما به انتها برسد به احتمال بسیار زیاد آن ماهی و برخی از تجهیزات خود را از دیت خواهید داد.
2. نخ براید بویژه نخ های 8 لایه به بالاتر بسیار نرم بوده و به خوبی از روی اسپول چرخ باز می شوند و مموری  ندارند. این امر موجب می شود شما پرتاب های بلند تر و بهتری داشته باشید که در روش اسپین بسیار مهم است.

نخ های براید برای پر کردن اسپول بسیار کاربردی هستند اما در آب دیده می شوند. از این رو شما برای ریسه انتهایی نیاز به نخ فلوروکربن دارید. این نخ ها با توجه به ضریب شکست نور در آب دیده نمی شوند و صید شما را بالا تر می برند. برای انتخاب سایز نخ فلوروکربن نیز از همان فرمول بالا استفاده کنید و کمی بالاتر از حداکثر درگ چرخ خود آن را انتخاب کنید.

از آنجایی که اغلب ماهی های مهاجم آب شور دندان های بسیار برنده ای دارند برخی از ماهیگیران از سیم بکسل به عنوان لیدر انتهایی برای لور های اسپین خود استفاده می کنند. این امر با وجود اینکه احتمال از دست رفتن لور های شما را کمتر می کند اما روی صید شما اثر منفی دارد. اینجا باید انتخاب کنید. احتمال بیشتر از دست رفتن لور ها و یا صید بیشتر!؟

برای استفاده از سیم بکسل شما نیاز به پرچ و انبر ماهیگیری دارید. با استفاده از پرچ های آلومینیومی باید سر سیم بکسل را پرچ کنید.

اتصالات ماهیگیری برای اسپین آب شور

در ماهیگیری اسپین آب شور اتصالات ماهیگیری به اندازه چوب و چرخ و لور های شما اهمیت دارند. هر ضعف و اشتباه کوچک در اتصالات شما می تواند لحظه لذت بخش صید یک ماهی تروفه را تبدیل به افسوس از دست دادن ماهی بکند.

حتما از اسنپ و هرزگرد های تخصصی آب شور از برند های معتبر استفاده کنید. برای لور های اسپین دقت کنید از قلاب های مرغوب و رینگ های با کیفیت استفاده شده باشد. خرید لور با رینگ و قلاب های بی کیفیت نه تنها اقتصادی نیست بلکه به ضرر شما هم تمام می شود. تعویض رینگ و قلاب ها با نوع مرغوب آن ها گران تمام شده و در برخی مواقع رقص لور شما را خراب می کند.

اصول و نکات ماهیگیری اسپین آب شور در خلیج فارس

ایمنی در اسپین آب شور

اسپینینگ در کل روش نسبتا خطرناکی است. چون شما همواره با 1 تا 3 قلاب سه شاخ سر و کار دارید. در اسپین ساحلی خطر های کمتری شما را تهدید می کند اما مشکلی که برای خیلی از دوستانم اتفاق افتاده است لیز خوردن بر روی سنگ های مجاور دریا است که با جلبک پوشیده شده است. تحرک و پرتاب های مکرر موجب می شود گاهی از محل ایستادن خوب غفلت کنید. حتما قبل از پرتاب کردن جای پای خود را سفت کنید و از ایستادن بر روی صخره های لیز ساحلی که سبز یا سیاه رنگ هستند پرهیز کنید.

در اسپین قایقی یکی از چالش ها ایستادن بر روی قایق است. موج و حرکت قایق موجب می شود شما تعادل کمتری نسبت به سطح زمین داشته باشید. سعی کنید با پاهای باز در حد عرض شانه روی قایق اسپین کنید و در هنگام حرکت قایق حتی برای جابجایی های کوتاه لور خود را با نگه دارنده قلاب مهار کنید. در غیر این صورت لور خود را در خارج از قایق نگه دارید . در حین حرکت اجازه تماس گرفتن لور را با آب ندهید.

در اسپین قایقی احتمال اینکه شما از همسفر های خود آسیب ببینید بیشتر از این است که بخاطر خطا و اشتباه خود دچار مشکل شوید. حتما ظرفیت و طول قایق را در نظر بگیرید. در اغلب قایق های موجود امکان اسپین هم زمان 2 الی 3 نفر بیشتر نمی باشد. در طول قایق پخش شده و حتما به همه همسفران خود یادآوری کنید که در هنگام پرتاب لور را از پشت سر در داخل قایق نیاورده و همیشه پشت به آب باشند.

پرتاب کردن

1. لور را آزاد کنید و معادل یک سوم طول چوب اسپین خود به آن نخ بدهید تا لور از چوب بصورت آویزان بماند. (تلاش کنید در همه پرتاب ها گره اتصال لیدر به نخ اصلی از حلقه آخر رد شده باشد چون میتواند در حین پرتاب به حلقه های چوب گیر کند.
2. نخ را با نوک انکشت اشاره گرفته و کمان چرخ را باز کنید. گاهی هنگام باز کردن کمان نخ به قسمت هایی از چرخ گیر می کند برای جلوگیری از این کار می توانید کمان را چرخانده و بعداز قرار گرفتن غلتک در بالا و روبروی انگشت شما آن را باز کنید. البته همین که وزن لور را روی نخ احساس کنید یعنی همه چیز خوب است.
3. چوب را از روی شانه ها در ساعت 3 به عقب برده و با شتاب به سمت جلو حرکت دهید. لور با وزن خود شتاب گرفته و می توانید با برداشتن انگشت و آزاد کردن نخ لور را پرتاب کنید. بهترین زاویه برای لحظه پرتاب زاویه 45 درجه نسبت به سطح آب است. در این زاویه شما بیشترین طول پرتاب را خواهید داشت.
4. کمان را بسته و شروع به جمع کردن نخ بکنید. البته بسیاری از چرخ های اسپین با چرخاندن دسته کمان خود به خود بسته می شود و سرعت عملکرد شما را بیشتر می کند.

نکته1: در پرتاب دست قالب محدوده اتصال چرخ به چوب را گرفته و دست دیگر انتهای چوب. اشتباه رایج این است که در هنگام پرتاب بسیاری به جای نگه داشتن دستی که چوب و پایه چرخ را همزمان گرفته است دست دوم را که انتهای چوب را گرفته نگه میدارند. این کار تسلط شما بر چوب را کمتر می کند و اگر در لحظه برخود لور به آب ماهی قدرتمندی به لور بزند ممکن است به راحتی چوب و چرخ شما را به داخل آب بکشد. پس همیشه حتما چوب و چرخ خود را از نقطه اتصال چرخ در دست نگه دارید.

نکته2: بعد از پرتاب چوب خود را در جهت لور پرتاب شده تا لحظه برخود لور به سطح آب نگه دارید. این کار موجب می شود میزان اصطکاک نخ با حلقه های چوب و اسپول چرخ به حداقل برسد و شما پرتاب بلند تری داشته باشید.

نکته 3: اشتباه بسیار رایج این است که اغلب افراد دسته چرخ را با دست غالب خود می گیرند و چوب را با دست مخالف. این زمانی پیش می آید که شما برای دفعه اول چوب و چرخ به دست میگیرید و تمایل دارید کار چرخاندن دسته چرخ را با دست غالب خود انجام دهید. این در حالی است که کار اصلی در مبارزه با ماهی های بزرگ کنترل ماهی با چوب و تحمل فشار وارده با دستی است که شما مهارت بیشتری روی آن دارید و وظیفه چرخ تنها جمع کردن نخ است. پس اگر راست دست هستید با دست راست محل اتصال چرخ به چوب را نگه داشته و با دست چپ اقدام به چرخاندن دسته چرخ ماهیگیری خود بکنید. و اگر چپ دست هستید معکوس عمل کنید.

جمع کردن لور

پس از بستن کمان با چرخاندن دسته روتور به دور اسپول چرخ شروع به حرکت می کند و با جمع کردن نخ لور شما شروع به حرکت به سمت ماهیگیر می کند. در این زمان تا حد امکان سر چوب را به سمت آب پایین نگه داشته و انتهای چوب را با فاصله میان بازو تا بدن خود نگه دارید. این موقعیت تا لحظه به قلاب افتادن ماهی ادامه پیدا می کند. زمانی که ماهی به قلاب افتاد سر چوب را بالا آورده و در محدوده 45 درجه نگه دارید.

سرعت جمع کردن لور شما وابسته به طعمه مصنوعی به کار رفته و گونه ماهی است. اغلب در اسپین آب شیرین حد اقل سرعت جمع کردن که لور یا لانسه رقص مناسب را داشته باشد بهترین گزینه است. برای اسپین ساحلی و با استفاده از لور های شناور بهترین حالت جمع کردن با سرعت متوسط و یا جمع کردن چند دور و مکث کردن برای چند ثانیه است. در اسپین قایقی آب شور چون اغلب شما روی حمله ها اسپین می‌کنید باید لور شما شبیه به ماهی باشد که در حین فرار است،  پس با حد اکثر سرعت جمع کنید چون ماهی های شکارچی آب شور اغلب سرعت شنای بسیار بالایی دارند و به لور با سرعت جمع کردن بالا بهتر حمله می کنند.

پمپ کردن نیز یکی از تکنیک هایی است که هنگام مبارزه با ماهی های بزرگ به کار می‌رود. در این روش شما سر چوب را به سمت آب برده و نخ را تا حد ممکن جمع میکنید. سپس بدون چرخاندن دسته سر چوب را تا حد امکان بالا می آورید. هم زمان با پایین آوردن سر چوب به سمت آب مجدد نخ اضافه را جمع می کنید. در این روش شما از ایجاد فشار بیش از حد بر روی چرخ جلوگیری کرده و فشار را ما بین طول چوب و چرخ ماهیگیری خود تقسیم می‌کنید.

نکته بسیار مهم در هنگام جمع کردن و یا پمپ کردن این است که شما نباید هر هیچ زمانی از جمع کردن نخ فشار وارده به ماهی را به صفر برسانید. این یعنی همیشه باید فشار روی نخ را حفظ کنید. برخی از مواقع قلاب شما به خوبی روی دهان ماهی ننشسته است و تنها چیزی که قلاب را نگه داشته فشار معکوس در مبارزه با ماهی است و اگر این فشار برداشته شود قلاب از دهان ماهی آزاد می شود.

مراقب زاویه مبارزه خود با ماهی باشید. در صورتی که ماهی در روبروی شما قرار گرفته باشد بهترین حالت نگه داشتن چوب در زاویه 45 درجه است. مشکل زمانی پیش می آید که ماهی در زیر قایق و در عمق با شما مبارزه می کند. و یا حتی از زیر قایق به سمت دیگر حرکت می کند. اگر ماهی به سمت دیگر قایق رفت شما هم دور قایق و با حفظ فشار حرکت کنید و به سمت دیگر بروید. اگر امکان این کار را نداشتید سر چوب را به داخل آب برده و انتهای چوب را به سمت بالا بیاورد و تلاش کنید فشار وارده بر روی چوب را در زاویه کمتر از 90 درجه کاهش داده و زاویه کشش نخ به نسبت چوب را به 90 درجه نزدیک کنید.

کجا اسپین کنیم

اگر قصد اسپین ساحلی دارید به دنبال محل هایی باشید که صخره ها تا کناره و حتی داخل آب پیش رفته اند. وجود صخره ها در داخل آب موجب ایجاد زیستگاه برای ماهی ها می شود و در این محل ها است که ماهی های شکارچی برای شکار در آن پرسه می زنند. هر سازه، سنگچین و اسکله ای که شما را به عمق بیشتر رسانده و در آب فضاهای مختلف ایجاد می کند مطلوب است.

به دنبال مرجان ها باشید. مرجان ها پایه حیات دریایی هستند. از ساحل کولونی های مرجانی در آب سیاه رنگ دیده می شوند. در جنوب ایران به این محل ها گسار گفته می شود. گسار ها اغلب زیستگاه های ماهی هستند.